Merhaba Sayın Anne,
Bu haftaki oturumumuzda eşinizle, ailelerin çocuk yetiştirirken uyguladıkları tutumları konuştuk. Çocukları yetiştirirken anne babalar, kendi bilgi ve deneyimlerinden yola çıkarak çeşitli yöntemler kullanırlar. Bu yöntemlerden kısaca bahsetmek istiyoruz.
BASKICI TUTUM
Baskıcı tutumda, anne baba çocuk üzerinde gücünü olumsuz şekilde kullanarak istediğini yaptırır. Dayak, tehdit, şantaj, bazen çocuğu bilgi gücüyle kazandırmak, baskıcı tutumun davranışlarıdır.
Baskıcı Tutumun Yöntemleri
Gücü çocuğun üzerinde olumsuz kullanarak özgürlüğünü ve haklarını engellemektedir.
- Fiziksel güc/şiddet: Vurmak, kulak çekmek, dayak atmak, bağırmak, odaya kapatmak, ceza vermek vb.
- Ekonomik güç/şiddet: Oyuncak ya da sevdiği bir yiyeceği almamakla tehdit etmek, rüşvet vermek vb.
- Duygusal güç/şiddet: “Seni sevmem, bir daha yaparsan seninle konuşmam” demek, küsmek, korkutmak, azarlamak, beddua etmek, alay edip küçümsemek, karşılaştırma yapmak vb.
TAVİZKAR TUTUM
Tavizkar tutumda, çocuklar anne babaları üzerinde güçlerini kullanırlar ve istediklerini yaptırırlar. Bir başka deyişle, anne babaların çocukların kullandıkları güce teslim olup, onların dediklerini yaptıkları tutuma “Tavizkar Tutum” denir. Kısaca, bu tutumda çocuk güçlüdür, anne baba ise güçsüz. Örneğin, çocuk çarşıda giderken yada başkalarının yanında bir şeyi almak için tutturur, ağlar ve istediğini almak zorunda kalırsınız.
Tavizkar Tutumun Yöntemleri
Çocukların anne baba üzerinde güçlerini olumsuz olarak kullanmalarına izin vermektir.
- Fiziksel güç/şiddet: Anne babaya vurmak, eşyaları fırlatmak, atmak, kırmak vb.
- Duygusal güç/şiddet: Ağlamak, tutturmak, misafirlerin yanında bir şeyler istemek, duygu sömürüsü yapmak vb.
- Sözel güç/şiddet: Anne babaya bağırmak, kötü sözler söylemek, küfretmek vb.
Baskıcı ve Tavizkar Tutum’un çocuklar üzerinde olumsuz etkileri söz konusudur.
AŞIRI KORUMACI TUTUM
Anne ve babaların baskıcı ve tavizkar tutumun yanı sıra kullandıkları, çocuğun sorumluluk ve haklarını öğrenmesi ve gerekli becerileri kazanmasını engelleyen bir yaklaşım daha vardır. Aşırı korumacılık, çocuğun kendi başına yapabileceklerini onun yerine yaparak veya yapmasını engelleyerek, çocuğun gelişimini olumsuz etkileyen bir yaklaşımdır.
Birkaç örnek vermek gerekirse, çocuklar yaklaşık 3 yaşından itibaren çatal-kaşık kullanabilirken, 5yaşındaki bir çocuğa yemek yedirilmesi, 6 yaşındaki bir çocuğa kıyafetlerinin giydirilmesi ya da onun yerine oyuncaklarının toplanması aşırı korumacı bir tutumdur.
DEMOKRATİK TUTUM
Peki, bu üç tutum da işe yaramıyor, bunların yerine ne yapabileceğinizden bahsedelim. Çocuğun ve anne babanın birbirleri üzerinde güç kullanmadıkları yaklaşım “Demokratik Tutum”dur. Demokratik tutumu kullanan anne babalar, çocuklarının gelişimleri yaşlarına uygun yöntemleri kullanma becerilerine sahip olurlar.
Demokratik Tutumun yöntemlerini ve yaklaşımını özetlersek şu noktaları vurgulayabiliriz:
Birey Olarak Kabul Etmek: Çocukları ve karşıdaki kişiyi de birey olarak kabul etmek, onların haklarını, sorumluluklarını, isteklerini, ihtiyaçlarını, düşüncelerini ve duygularını dikkate almak, onların dünyasını anlamaya çalışmak önemlidir. Onları dinlemeli, onları önemsediğinizi göstermelisiniz.
Sınırları ve Kuralları Belirlemek: Baba olarak kendi istek ve ihtiyaçlarınızı onlara anlatırken, onları suçlamadan, yargılamadan, küçümsemeden duygunuzu, düşüncenizi, ihtiyacınızı ve nedenlerinizi açıkça ifade etmeniz gerekir. Birlikte zaman geçirerek, sadece çocukla ilgilenerek geçirdiğimiz zamanlarla karşılıklı ve yakın bir ilişki kurabilirsiniz.
Tutarlı Olmak: Belirlenmiş kuralları tutarlı olarak uygulamak ve eşler arasında, çocuğa karşı davranışlarda tutarlı olmak önemlidir. Kurallar anne ya da babanın o anki ruh haline göre değişmemeli, çocuk yaptığı davranışın sonucu hakkında fikir sahibi olmalıdır.
Olumlu ve Yapıcı Düşünmek: Çocuğun ya da karşınızdaki kişinin öncelikle yapamadıklarına, olumsuz davranışlarına değil, yapabildiklerine, olumlu davranışlarını fark etmek ve ilişkiyi bu yönde başlatmak önemlidir.
Demokratik Tutumun, diğer tutumlardan en önemli farkının çocuğu insan yerine koymak olduğuna değindik. Bu çocuktan gelen mesajları dikkate almayı gerektirir. Kısaca, Demokratik Tutum’da anne baba ve çocuk arasında ki ilişkide ailenin tüm bireyleri etkin olarak iletişim kurar. Böyle bir ilişki, çocuğun gelişimi için en önemli katkıdır.
Sevgili Anneler,
Bugün Demokratik tutuma bir giriş yaptık, önümüzdeki oturumlar boyunca ‘Demokratik Tutum’ üzerinde duracağız, farklı yöntem ve tekniklerden bahsedeceğiz.
Bütün bunlar tek denemede istenen sonucu getiren sihirli düğmeler değildir. Babaların bu konulardaki girişimlerini desteklemeniz ve bu yöntemleri sabırla birlikte uygulamanız çocuğunuzun gelişimine katkıda bulunacaktır.