Olumsuz Davranışları Nasil Azaltabilirsiniz?
Nedenini düşünmek:
Çocuğun olumsuz davranışının altında yatan nedeni bilmek, o davranışa daha çok anlayışla yaklaşmanızı sağlayabilir.
Örneğin, çocuğunuz yemek yerken mızmızlanıyorsa ve hasta olduğunu anladıysanız, ona kızamazsınız ve anlayışlı davranırsınız.
Gözardı-Teşvik etmek:
Beğenmediğiniz olumsuz davranışları (tehlikeli değilse, kendine ya da etrafa zarar vermiyorsa) gözardı etmek, istenmeyen davranışları azaltabilir. Ancak olumlu davranışı gözlemlemek ve yapıldığı anda hemen takdir etmek önemlidir. Örneğin, saçı dağınıkken gözardı etmek, taradığı zaman takdir etmek.
Seçenek sunmak:
İstenmeyen davranışlar karşısında kullanabileceğiniz bir yöntem de, çocuğa seçenek sunmaktır. Kabul edilemez bir davranış yerine, kabul edilebilir bir ya da birkaç davranış göstermek önemlidir. Baba, çocuğa istemediği davranışı belirterek bunun yerine seçme hakkı vermelidir.
- Misafir varken, gürültü yapmanı istemiyorum. Yanımızda sessizce oynayabilir ya da çizgi film izleyebilirsin.
- Duvarları çizmeni istemiyorum; çünkü görüntüsü çirkin oluyor ve duvarları boyamak için masraf yapmamız gerekiyor. İstersen bu kağıdı duvara yapıştıralım, orada çiz ya da masanın üzerine koyalım orada çiz.
Davranışın sonucunu açıklayarak zararını göstermek:
Çocuğun, istenmeyen davranışı tekrarlamaması için o davranışın yanlış olduğunu kabul etmesi gerekir. Bunun için de, babanın çocukla konuşarak bu davranışın neden yanlış olduğunu onun anlayabileceği bir dil ile anlatması, onu ikna etmesi önemlidir.
Çocuk evin içinde topla oynuyor.”Evin içinde topla oynamandan hoşlanmıyorum. Evin içinde topla oynadığında, bir şey kırılabilir endişesi yaşıyorum. Bir şeyler kırıldığında yenisini almak zorunda kalıyoruz. Bu, biriktirdiğimiz paradan harcamamıza veya benim daha çok çalışmama neden oluyor.”
Farklı çözüm yolları düşündürmek:
Bazen çocuklar büyüklerin deneyimlerine ihtiyaç duyar. Çocuğa yaptığı bir davranışı ”neden” istemediğinizi açıklayıp zararını anlattığınızda, onun bu davranışı tekrarlamasını engelleyebilirsiniz, dedik. Çocuğa, sadece zararını anlatıp pişmanlık duyurmak yeterli olmayabilir; bu olumsuz davranış yerine uygulayabileceği kabul edilebilir bir davranış, yani farklı çözüm yolları önermek de gereklidir. Çocuğa farklı bir çözüm yolu bulması için destek olabilir, onu düşünmeye yönlendirebilirsiniz. Burada önemli olan çocuğun düşünüp, farklı çözüm yollarını kendisinin bulmasıdır. Çocuğunuz iyi bir çözüm yolu bulduğunda ise, onu takdir etmeniz önemlidir.
Örneğin:
- Sen arkadaşına öfkelendin ve ona vurdun. Bu durumda başka ne yapabilirdin?
- Evde oynarken kardeşin, hep senin oynadığın oyuncakları istiyor. Sen de, ona kızıyorsun. Ne
yapabilirsiniz?
Dikkatini başka yöne çekmek:
İstenmeyen davranışları değiştirmek için kullanabileceğiniz bir diğer yöntem de, çocuğun dikkatini başka yöne çekmektir. Bu yöntemi hepimiz zaman zaman kullanırız. Çocuğun dikkatini başka yöne çekmek diğer yöntemler kadar kalıcı davranış değişikliğine yol açmasa bile, ortaya çıkan sorunun daha büyümeden, o anda çözülmesini sağlayabilir. Bu yöntem artık çözüm yoludur. Özellikle 3-4 yaşlarında anne babayı o andaki zor durumdan kurtarabilir. Daha büyük yaşlarda işe yarama olasılığı daha azdır.
Örneğin, alışverişe çıktığınızda çocuğunuz raflardaki her şeye dokunuyorsa ona bir sorumluluk verebilirsiniz. Mesela, alışveriş arabasını kullanmada size yardımcı olmasını isteyebilirsiniz.
Ortamı düzenlemek:
İstenmeyen davranışları değiştirmek için kullanabileceğiniz bir diğer yöntem ortamı düzenlemektir. Örneğin, kardeşi ablasına ders çalışırken rahat vermediği için aralarında kavga çıkıyor. Böyşe bir durumda, küçük kardeşi ile beraber oyun oynayabilir, kağıt ve boya kalemi bulup, onun da resim yapmasını sağlayabilirsiniz. Böylelikle ablasının ders çalışması için ortamı düzenleyip, önlem almış olursunuz.
Çocuğa davranışının sonucunu yaşatmak:
Tüm yöntemleri denedikten sonra, çocuğun istenmeyen davranışını hala devam ediyorsa, artık davranışının sonuçlarını yaşaması gerekmektedir. Bu yöntemin kullanılabilmesi için;
- Öncelikle diğer olumlu disiplin yöntemleri kullanılmış olmalıdır.
- Çocuk bir sürü yöntem kullanılmasına rağmen olumsuz davranışından vazgeçmemiş olmalıdır.
Bu yöntem çocuğun istenmeyen davranışını engellemeye ve davranışına yöneliktir. Kişiliğini incitici olmamalıdır. Örneğin odaya kapatmak, aşağılamak, dövmek daha önce konuştuğumuz gibi çocuğun davranışını değiştirmesine değil, kendisini değersiz hissetmesine yol açar.
